Εγγραφή του Γεωργιανού Αλφαβήτου στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO

Η ομορφιά και η μοναδικότητα της Γεωργιανής γραφής κερδίζουν όλο και περισσότερη προσοχή διεθνώς.  Την άνοιξη του 2015 η Γενική Υπηρεσία Διατήρησης της Πολιτιστικής κληρονομιάς της Γεωργίας υπέδειξε στην UNESCO το Γεωργιανό αλφάβητο και ο Ζωντανός Πολιτισμός των τριών συστημάτων γραφής του γεωργιανού αλφαβήτου – Mrgvlovani, Nuskhuri και Mkhedruli εντάχθηκε στην Αντιπροσωπευτική Λίστα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας. Η απόφαση αυτή λήφθηκε στην πρωτεύουσα της Αιθιοπίας, Αντίς – Αμπέμπα κατά την 11η σύνοδο της διακυβερνητικής επιτροπής της UNESCO για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά (28 Νοεμβρίου – 2 Δεκεμβρίου του 2016).

Το γεωργιανό αλφάβητο είναι ένα από τα παλαιότερα αλφάβητα του κόσμο. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι δημιουργήθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. και το γεγονός αυτό συνδέουν με το όνομα του βασιλιά της Κάρτλι, Παρναβάζ Ά. Το 326 μ.Χ το Βασίλειο της Κάρτλι – Ιβηρίας καθιέρωσε τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία. Μέτα απ’ αυτό, η χρήση του Γεωργιανού αλφαβήτου γίνεται πιο διαδεδομένη. Μία από τις πρώτες γεωργιανές επιγραφές που χρονολογούνται γύρω στο 430, βρέθηκαν στο Ναό της Βηθλεέμ της Παλαιστίνης.

Η εξέλιξη της γραπτής γλώσσας της Γεωργίας παρήγαγε τρία αλφάβητα – Mrgvlovani, Nuskhuri και Mkhedruli – τα οποία εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Η Mkhedruli ( «κοσμική» ή «στρατιωτική» γραφή) είναι ένα σύγχρονο γεωργιανό αλφάβητο με 33 γράμματα: 28 σύμφωνα  και 5 φωνήεντα και χρησιμοποιείται στην καθημερινή ζωή. Οι παλαιότερες Asomtavruli και Nuskhuri, χρησιμοποιούνται κυρίως για τα γραπτά από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Mrgvlovani ήταν το πρώτο αλφάβητο από το οποίο το Nuskhuri προήλθε και στη συνέχεια το Mkhedruli. Τα αλφάβητα συνυπάρχουν χάρη στις διαφορετικές πολιτιστικές και κοινωνικές λειτουργίες τους, αντανακλώντας μια πτυχή της διαφορετικότητας και της ταυτότητας της Γεωργίας. Η συνεχιζόμενη χρήση τους σε μια πολιτιστική έννοια, δίνει επίσης στις κοινότητες μια αίσθηση συνέχειας.

Το χαρτί εμφανίστηκε στη Γεωργία για πρώτη φορά τον 11ο αιώνα και σταδιακά άλλαξε το περγαμηνή, αλλά η γραφή στη περγαμηνή διήρκεσε μέχρι τον 18ο αιώνα. Το πρώτο γεωργιανό έντυπο βιβλίο «Γεωργιανό αλφάβητο και προσευχές», δημοσιεύθηκε στη Ρώμη το 1629. Η γεωργιανή γραμματοσειρά δημιουργήθηκε από τον Nikoloz Cholokashvili (Nikopοro Irbak), ο οποίος ήταν ο πρεσβευτής του βασιλιά Teimuraz Ά στην Ιταλία. Το πρώτο τυπογραφείο στην Τιφλίδα ιδρύθηκε το 1708-1709, με την πρωτοβουλία του βασιλιά Vakhtang VI. Η τυπογραφία είχε αρκετές γραμματοσειρές: Khutsuri, Asomtavruli, Nuskhuri, Mkhedruli, ελληνικά και λατινικά.

Τα αλφάβητα Mrgvlovani και Nuskhuri ασκούνται και διδάσκονται ανεπίσημα από την κοινότητα της Γεωργιανής Αποστολικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας. Για παράδειγμα, αυτά τα αλφάβητα χρησιμοποιούνται σε θρησκευτικά κείμενα, ψαλμούς και ύμνους και στις επιγραφές των εικόνων και των τοιχογραφιών.

Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι το γεωργιανό αλφάβητο βασίζεται στο φοινικικό αλφάβητο. Κάποιοι θεωρούν ότι βασίζεται στο ελληνικό αλφάβητο. Μερικοί ερευνητές πίστευαν ότι το γεωργιανό αλφάβητο δημιουργήθηκε με βάση το ινδικό Devonagari ή βορειοπερσικό ή ακόμα και αραμαϊκό αλφάβητο.

Γεωργιανό αλφάβητο στα συστήματα πληροφορικής έχει ενιαίο πρότυπο UNICODE, σύμφωνα με την οποία το αλφάβητο Nuskhuri και Μkhedruli αναγνωρίζονται ως ανεξάρτητες γραφές. Οι συνηθέστερες γεωργιανές γραμματοσειρές για τους υπολογιστές είναι η BPG και η Sylfaen.

Το γεωργιανό αλφάβητο έχει πρόσφατα παρουσιαστεί σε μια νέα έκδοση της UNESCO τη Γραφή Ειρήνης, με στόχο την εισαγωγή στα συστήματα γραφής του κόσμου για αναγνώστες που ενδιαφέρονται για τα χαρακτηριστικά των διαφορετικών αλφαβήτων σε όλο τον κόσμο. Η Γραφή Ειρήνης περιλαμβάνει 22 συστήματα γραφής από όλο τον κόσμο, με τη γραφή της Γεωργίας να βρίσκεται μαζί με αλφάβητα όπως το κινέζικο,το ελληνικό και το ρωμαϊκό.

Ία Τουλασβίλι