ყოველ მეხუთე ბავშვს ფსიქიკური დარღვევა აქვს – როგორ გავუმკლავდეთ ჩუმ ტრაგედიას?

ჩუმი ტრაგედია

დღეს ჩვენს სახლებში ჩუმი ტრაგედიაა, რომელიც ჩვენს ყველაზე ძვირფას საგანძურს, ჩვენს შვილებს ეხება, ისინი ემოციურად დამანგრეველ სიტუაციაში არიან!

მკვლევრები საგანგაშო სტატისტიკას აქვეყნებენ ბავშვებში ფსიქიკური აშლილობების უწყვეტი ზრდის შესახებ, რაც ეპიდემიის მასშტაბებსაც კი აღწევს:

• 5-iდან 1 ბავშვს ფსიქიკური დარღვევა აქვს.
• ADHD დიაგნოსტიკა გაზრდილია 43% -ით.
• მოზარდთა დეპრესია გაზრდილია 37%-ით.
• თვითმკვლელობის დონე 10-იდან 14 წლამდე 200%-ით გაიზარდა .

რა ხდება, რას არ ვაკეთებთ სწორად?

თანამედროვე ბავშვები ზესტიმულირებულები და ზეუზრუნველყოფილები არიან მატერიალური ნივთებით, მაგრამ სრულიად მოკლებულები არიან ჯანსაღი ბავშვობის ყველაზე მნიშვნელოვან საფუძვლებს:

• ემოციურად მისაწვდომ მშობლებს.
• მკაფიო და ცალსახა შეზღუდვებს.
• მოვალეობებს.
• დაბალანსებულ კვებასა და ადეკვატურ ძილს.
• მოძრაობას ზოგადად, განსაკუთრებით კი – ღია სივრცეში, სუფთა ჰაერზე.
• შემოქმედებით თამაშს, სოციალურ ურთიერთქმედებებს, თავისუფალ (არასტრუქტურიზებულ) სათამაშო შესაძლებლობებს და მოწყენილობას.

ამის ნაცვლად მათ ჰყავთ:

• განრიდებული მშობლები.
• ყველაფრის მიმტევებელი და მომთმენი მშობლები, რომლებიც უფლებას აძლევენ ბავშვს, „მართოს სამყარო“ და შემოიღოს წესები.
• უფლების შეგრძნება: რომ იმსახურებენ ნებისმიერ რამეს მათი „გამომუშავების“ ან მასზე პასუხისმგებლობის გარეშე.
• დარღვეული ძილის რეჟიმი და დაუბალანსებელი კვება.
• ცხოვრების ნაკლებმოძრავი წესი.
• ტექნოლოგიური ძიძები, მომენტალური დაკმაყოფილება და მოწყენილობის მომენტების არარსებობა.

რა ვქნათ?

თუ გვინდა, ჩვენი შვილები ბედნიერი და ჯანმრთელი ადამიანები იყვნენ, უნდა გამოვფხიზლდეთ და დავუბრუნდეთ საფუძვლებს. ეს ჯერ კიდევ შესაძლებელია! ბევრი ოჯახი მომენტალურ გაუმჯობესებას ამჩნევს შემდეგი რეკომენდაციების შესრულების შემდეგ:

• შემოიღეთ შეზღუდვები და გახსოვდეთ, რომ გემის კაპიტანი თქვენ ხართ. თქვენი შვილები უფრო თავდაჯერებულად იგრძნობენ თავს, თუ ეცოდინებათ, რომ თქვენ ახერხებთ შტურვალის მართვას.
• შესთავაზეთ ბავშვებს დაბალანსებული ცხოვრების წესი, სავსე იმ ყველაფრით, რაც სჭირდებათ ბავშვებს და არა იმით, რაც უნდათ. ნუ გეშინიათ მათთვის „არა“-ს თქმის, თუკი მათ უნდათ ისეთი რამ, რაც არ სჭირდებათ.
• მოამარაგეთ სასარგებლო საკვებით და შეუზღუდეთ მავნე.
• გაატარეთ მინიმუმ ერთი საათი მათთან ერთად სუფთა ჰაერზე, დაკავდით ისეთი საქმით, როგორიცაა: ველოსიპედით სიარული, სეირნობა, თევზაობა, ფრინველებზე/მწერებზე დაკვირვება.
• ისიამოვნეთ ყოველდღიური საოჯახო ვახშმით სმარტფონებისა და მომცდენი ტექნოლოგიების გარეშე, რათა ყველამ თავი მნიშვნელოვნად მიიჩნიოს.
• ითამაშეთ სამაგიდო თამაშები მთელი ოჯახით, თუ ამისთვის პატარები არიან, უბრალოდ ეთამაშეთ მათ.
• ჩართეთ საშინაო მოვალეობებში, სახლის საქმეში ასაკის გათვალისწინებით (ტანსაცმლის დაკეცვა და დაკიდება, საჭმლის ამოლაგება, სუფრის გაწყობა, ძაღლის ჭმევა).
• დანერგეთ ძილის მუდმივი რეჟიმი, რათა ბავშვმა გამოიძინოს, განსაკუთრებით სკოლამდელ ასაკში.
• ასწავლეთ პასუხისმგებლობა და დამოუკიდებლობა. ნუ დაიცავთ ყოველგვარი იმედგაცრუებისა და შეცდომისაგან, ეს დაეხმარება მათ, იყვნენ უფრო გამძლეები და ისწავლონ ცხოვრებისეული პრობლემების გადალახვა.
• ნუ ატარებთ თქვენი შვილის ზურგჩანთას, არ გაუფცქვნათ ბანანი და ფორთოხალი, თუ მათ ეს დამოუკიდებლად შეუძლიათ.
• ასწავლეთ ლოდინი და დაკმაყოფილების გადავადება.
• მიეცით მოწყენის საშუალება, მოწყენა ეს მომენტია, როცა იღვიძებს კრეატიულობა, ნუ გგონიათ საკუთარი თავი პასუხისმგებლიანი მშობელი იმის გამო, რომ ყოველთვის ართობთ ბავშვებს.
• ნუ იყენებთ ტექნოლოგიებს, როგორც მოწყენილობის საწინააღმდეგო წამალს და ნუ სთავაზობთ მას ბავშვს უმოქმედოდ დარჩენის პირველივე წამს.
• თავი შეიკავეთ ტექნოლოგიების გამოყენებისაგან ჭამის დროს, ავტომობილში, რესტორანში, სავაჭრო ცენტრებში. გამოიყენეთ ეს მომენტები ურთიერთობისათვის და ბავშვის ტვინის განვითარებისათვის, რათა მან (ტვინმა) იცოდეს, როგორ იმუშაოს, როცა „მოწყენილობის“ რეჟიმშია.
• შესთავაზეთ ბავშვებს, შექმნან იდეების ბანკი, თუ რა გააკეთონ, როცა მოწყენილები არიან.
• იყავით ემოციურად მისაწვდომი თქვენი შვილებისათვის, რათა იურთიერთოთ მათთან, ასწავლოთ თვითრეგულაცია და სოციალური ჩვევები.
• გამორთეთ ტელეფონები ღამით, როცა ბავშვი წვება დასაძინებლად, რათა არ მიიქციოს მისი ყურადღება.
• იყავით თქვენი შვილების რეგულატორი და ემოციური ტრენერი, ასწავლეთ მათ ამოიცნონ და გაუმკლავდნენ თავიანთ იმედგაცრუებას და რისხვას.
• ასწავლეთ მისალმება, ნივთების რიგ-რიგობით გამოყენება, ერთმანეთთან გაცვლა, გაყოფა, მადლობის გადახდა, შეცდომის აღიარება და მობოდიშება (ოღონდაც – არ აიძულოთ!) , იყავით მაგალითი ყველა იმ ღირებულების დაცვის თვალსაზრისით, რომელსაც ასწავლით.
• შეეწყვეთ ემოციურად – გაიღიმეთ, ჩაეხუტეთ, აკოცეთ, წაიკითხეთ, იცეკვეთ, იხტუნეთ, ითამაშეთ და იხოხეთ მათთან ერთად.

ლუის როხას მარკოსი, ფსიქიატრი
Article written by Dr. Luis Rojas Marcos Psychiatrist.

tbilisipost.ge