BBC: ხელისუფლებამ ქართველ მომიტინგეთა წინააღმდეგ შესაძლოა პირველი მსოფლიო ომის დროინდელი ტოქსიკური ნივთიერება გამოიყენა

„ბიბისის“ მიერ შეგროვებული მტკიცებულებები მიუთითებს, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ 2024 წლის ბოლოს მთავრობის წინააღმდეგ გამართულ აქციებზე შესაძლოა, გამოიყენა ქიმიური ნივთიერება, რომელიც პირველად პირველი მსოფლიო ომის დროს იყო დანერგილი.

მომიტინგეები იხსენებენ, რომ წყლის ჭავლის გაფრქვევისას წყალი „წვავდა“ და ეს შეგრძნება ვერანაირად ირეცხებოდა. ზოგს ძლიერი სუნთქვის გაძნელება, ხველა და გულისრევა კვირების განმავლობაში არ შორდებოდა.

BBC ქიმიური იარაღის ექსპერტებს, სპეცრაზმის ყოფილ თანამშრომლებსა და ექიმებს ესაუბრა – მათი თქმით, ფაქტები მიუთითებს ფრანგული წარმოების ქიმიკატზე, რომელსაც „კამიტი“ (camite) ეწოდება.

საქართველოს ხელისუფლებამ ეს მიგნებები „აბსურდად“ და „ცრუ ბრალდებად“ შეაფასა და განაცხადა, რომ პოლიცია „ბრუტალური კრიმინალების უკანონო ქმედებებს“ კანონის ფარგლებში სცემდა პასუხს.

რა არის კამიტი და რატომაა საშიში

კამიტი (camite) საფრანგეთმა გერმანიის წინააღმდეგ გამოიყენა პირველ მსოფლიო ომში. მისი შემდგომი გამოყენების შესახებ ინფორმაცია თითქმის არ არსებობს. ვარაუდობენ, რომ ის 1930-იანი წლებიდან ამოიღეს მოხმარებიდან, რადგან მძიმე და ხანგრძლივ ზემოქმედებას იწვევდა. მოგვიანებით მის ნაცვლად უფრო უსაფრთხო CS (ცრემლსადენი) გაზი შემოვიდა.

„კანი დღეების განმავლობაში მეწვოდა“ – ექიმ ჩახუნაშვილის გამოცდილება

კონსტანტინე ჩახუნაშვილი იმ ათასობით ადამიანში იყო, ვინც 2024 წლის 28 ნოემბრიდან პარლამენტთან პროტესტს შეუერთდა. ხელისუფლების გადაწყვეტილებამ – დროებით შეეჩერებინა ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი – დემონსტრანტები გააღიზიანა, რადგან წევრობის მიზანი ქვეყნის კონსტიტუციაშია შეტანილი (78-ე მუხლი – nostal.ge).

პოლიციამ საპროტესტო აქციის დასაშლელად წყლის ჭავლი, წიწაკის სპრეი და CS გაზი გამოიყენა.

პედიატრი ჩახუნაშვილი, რომელსაც წყლის ჭავლი პირდაპირ მოხვდა, იხსენებს, რომ კანი რამდენიმე დღის განმავლობაში ეწვოდა და მდგომარეობას წყლით დაბანაც კი აუარესებდა.

მან სოციალური ქსელებით მიმართა იმ მოქალაქეებს, რომლებიც პირველივე კვირაში წყლის ჭავლის ქვეშ მოყვნენ და სთხოვა, სპეციალური ანკეტა შეევსოთ. 350-მდე ადამიანმა უპასუხა; მათგან თითქმის ნახევარმა განაცხადა, რომ სიმპტომები 30 დღეზე მეტხანს გაუგრძელდათ.

ხანგრძლივი გვერდითი ეფექტები მოიცავდა: თავის ტკივილს, სისუსტეს, ხველას, სუნთქვის გაძნელებასა და ღებინებას.

ჩახუნაშვილის კვლევა დამოუკიდებელი რეცენზირებით დადასტურდა და უკვე მიღებულია გამოსაქვეყნებლად საერთაშორისო სამეცნიერო ჟურნალ Toxicology Reports-ში.

გამოკვლეულ 69 ადამიანს გულში ელექტრული სიგნალების დარღვევებიც დაუდგინდა – ნიშანი იმისა, რომ ნივთიერებამ შესაძლოა სისტემური დაზიანება გამოიწვია.

მასმედიის, ექიმებისა და უფლებადამცველების ადგილობრივი შეფასებებიც იმავე დასკვნამდე მიდიოდა: წყლის ჭავლისთვის გამოყენებულ წყალში, სავარაუდოდ, ქიმიკატი იყო შერეული. მიუხედავად ამისა, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ არ გაამხილა ინფორმაცია ნივთიერების იდენტობის შესახებ.

შსს-ს ყოფილი თანამშრომლები BBC-ს ეუბნებიან, რომ ქიმიკატი წლების განმავლობაში გამოიყენებოდა

ყოფილმა რამდენიმე მაღალჩინოსანმა თანამშრომელმა, ვინც სპეციალური დანიშნულების რაზმში მუშაობდა, BBC-ს ქიმიკატის შესაძლო ისტორიაზე ინფორმაცია მიაწოდა.

განსაკუთრებულ დავალებათა დეპარტამენტის ყოფილმა უფროსმა ლაშა შერგელაშვილმა განაცხადა, რომ ეს ქიმიკატი უკავშირდება იმავე ნივთიერებას, რომლის ტესტირებაც მას 2009 წელს დაავალეს წყლის ჭავლისთვის.

მისი თქმით, ნივთიერების გავლენა სრულიად განსხვავდებოდა ყველა იმ საშუალებისგან, რომლებიც მანამდე პროფესიულ პრაქტიკაში შეხვედრია. ტესტირებისას სუნთქვა უჭირდა როგორც მას, ისევე, 15–20 თანამშრომელს, რომლებთან ერთადაც ატარებდა ტესტირებას – და მათ ვერაფრით შეძლეს კანის გაწმენდა, ვერც წყლით, ვერც სოდიანი ხსნარით.

შერგელაშვილის თქმით, მან მაშინ ქიმიკატის გამოყენება არარეკომენდებულად შეაფასა, თუმცა მაინც დაიტვირთა წყლის ჭავლის მანქანებში – და ასე გაგრძელდა 2022 წლამდე, როცა იგი საქართველოდან წავიდა.

ინტერვიუში, რომელიც მედიასაშუალებას უკრაინიდან მისცა, იგი ამბობს, რომ პროტესტების კადრებში მაშინვე ამოიცნო იმავე ქიმიკატის მოქმედების ნიშნები.

მისივე თქმით, კოლეგები, რომლებიც დღესაც მუშაობენ სისტემაში, ადასტურებენ, რომ 2024 წლის პროტესტზეც იგივე ნივთიერება გამოიყენეს.

BBC კიდევ ერთ ყოფილ მაღალჩინოსან პოლიციელსაც ესაუბრა, რომელმაც იგივე დაადასტურა.

ინვენტარში მითითებული ნარევი: UN1710 + UN3439

BBC-მ მოიპოვა 2019 წლის დეკემბრით დათარიღებული სპეციალური დანიშნულების დეპარტამენტის ინვენტარი, სადაც ჩამოთვლილი იყო ორი დაუკონკრეტებელი ქიმიკატი და მათი შერევის ინსტრუქციები.

დოკუმენტში აღნიშნული იყო:

• ქიმიური სითხე — UN1710
• ქიმიური ფხვნილი — UN3439

გამოკვლევამ აჩვენა, რომ UN1710 იდენტიფიცირდება, როგორც ტრიქლოროეთილენი (TCE) – ძლიერი სამრეწველო გამხსნელი, რომელსაც შეუძლია რთულად ხსნადი ნივთიერებების წყალში დამატება.

UN3439 უფრო რთული შემთხვევაა: ეს კოდი სხვადასხვა სახიფათო სამრეწველო ქიმიკატს შეიძლება შეესაბამებოდეს. თუმცა ცნობილია, რომ ამ კატეგორიიდან ერთადერთი ნივთიერება, რომელიც ოდესმე გამოუყენებიათ ადამიანთა დიდი მასის კონტროლისთვის, არის ბრომობენზილ ციანიდი — იგივე კამიტი. ეს არის პირველი მსოფლიო ომის დროინდელი ქიმიური აგენტი, რომელიც მომწამვლელი გაზების ადრეულ კატეგორიას მიეკუთვნება.

ექსპერტთა დასკვნა ერთმნიშვნელოვანია: ეს სიმპტომები კამიტს შეესაბამება

BBC-მ ქიმიური იარაღის წამყვან სპეციალისტს, პროფესორ კრისტოფერ ჰოლსტეგეს სთხოვა დეტალების ანალიზი.

მისი თქმით, დაზარალებულთა სიმპტომები, კონსტანტინე ჩახუნაშვილის კვლევის შედეგები, ინვენტარში არსებული ჩანაწერები და შერგელაშვილის ჩვენება კამიტის გამოყენებაზე მიუთითებს.

„აღწერილი კლინიკური ნიშნები ბრომობენზილ ციანიდს შეესაბამება“, – აცხადებს იგი.

ექსპერტი გამორიცხავს, რომ ამ სიმპტომების მიზეზი ჩვეულებრივი ცრემლსადენი (CS) იყოს:
„კლინიკური ეფექტის ხანგრძლივობა არ შეესაბამება ბრბოს კონტროლის სტანდარტულ საშუალებებს“.

ჰოლსტეგეს თქმით, კამიტი თანამედროვე ეპოქაში პრაქტიკულად აღარ გამოიყენება:
„ის უკიდურესად გამაღიზიანებელი და ხანგრძლივი მოქმედებისაა“.

გაერო: ეს შეიძლება წამებად ჩაითვალოს

გაეროს წამების საკითხების სპეციალური მომხსენებელი ალის ედვარდსი BBC-ს გამოძიებას „ძალიან შემაშფოთებლად“ აფასებს.

მისი თქმით, წყლის ჭავლში ქიმიკატების გამოყენების მკაცრი რეგულირების არარსებობა პრობლემას ქმნის:

„ეს პრაქტიკა ექსპერიმენტულ იარაღს წააგავს. მოსახლეობა მსგავსი ექსპერიმენტების ობიექტი ვერასდროს უნდა გახდეს – ეს ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო სამართლის უხეში დარღვევაა“.

ედვარდსი ამბობს, რომ ბრბოს კონტროლის საშუალებას მხოლოდ დროებითი ეფექტი უნდა ჰქონდეს, მაშინ როდესაც [2024 წლის ნოემბერ-დეკემბრის საპროტესტო აქციების დროს] დაზარალებულთა სიმპტომები „დროებითის ფარგლებს გაცილებით სცდება“.

ამიტომ, მისი თქმით, საქმეები შეიძლება წამების ან არაადამიანური მოპყრობის ნიშნით გამოძიებასაც კი დაექვემდებაროს.

საქართველოს ხელისუფლება ბრალდებებს უარყოფს

საქართველოს ხელისუფლებამ BBC-ის გამოძიებას „აბსურდული“ და „უაღრესად ცრუ“ უწოდა.

ოფიციალური განცხადების მიხედვით, სამართალდამცავებმა „კანონისა და კონსტიტუციის ფარგლებში“ იმოქმედეს „ბრუტალური კრიმინალების უკანონო ქმედებებზე“ რეაგირებისას.

პროტესტები რუსთაველის გამზირზე ბოლო ერთი წლის განმავლობაში თითქმის ყოველ ღამით გრძელდება – მიუხედავად იმისა, რომ მათი მასშტაბი მცირე გახდა, რადგან ხელისუფლებამ ჯარიმები და სასჯელები გაამკაცრა.

დემონსტრანტები ხელისუფლებას არჩევნების გაყალბებაში, რუსეთის ინტერესების გატარებაში და სამოქალაქო სექტორისთვის დამძიმებული კანონმდებლობის მიღებაში ადანაშაულებენ.

მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ BBC-სთან აცხადებს, რომ არც პარტია და არც ბიძინა ივანიშვილი პრორუსულ ინტერესებს არ ატარებენ და ბოლო წლის საკანონმდებლო ცვლილებები „საზოგადოების კეთილდღეობას ემსახურება“.

ბრიტანეთის სამაუწყებლო კორპორაციის – BBC-ს სტატია, ნათარგმნი ხელოვნური ინტელექტის მიერ (შემოკლებით)

სტატიის ორიგინალი ნახეთ აქ: BBC

p. s.

„ქართულმა ოცნებამ“ გაავრცელა განცხადება, რომ მიიღეს გადაწყვეტილება, „ბიბისის“ წინააღმდეგ საერთაშორისო სასამართლოებში სამართლებრივი დავა დაიწყონ და გამოიყენებენ „ყველა შესაძლო სამართლებრივ გზას, რათა სიცრუის გამავრცელებელმა ეგრეთ წოდებულმა მედიამ პასუხი აგოს ბინძური, ცრუ ბრალდებების გავრცელების გამო“.

ამავე, დროს, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში გამოძიება დაიწყო „ბიბისის“ მიერ საჯარო სივრცეში დანაშაულის შესახებ გავრცელებულ ინფორმაციასთან დაკავშირებით.

სუს-ის განცხადებაში ნათქვამია, რომ გამოძიების მიზანია, დეტალურად დადგინდეს, რა ინფორმაციას ეყრდნობოდა „ბიბისის“ მიერ გავრცელებული ინფორმაციის საფუძვლად გამოყენებული ადამიანების ინტერვიუები, მათ მიერ გახმოვანებული ცნობები და რამდენად რელევანტური შეიძლება იყოს ეს ინფორმაცია.

„დღეის მდგომარეობით, შემდგარ ფაქტად შეგვიძლია მივიჩნიოთ მხოლოდ ის, რომ, ერთი მხრივ, გავრცელებული მასალა შეიცავს დანაშაულის ნიშნებს, რომელიც, დადასტურების შემთხვევაში, მიმართულია მოქალაქეთა სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისაკენ, არსებითად არღვევს მათი და საზოგადოების კანონიერ ინტერესებს და, მეორე მხრივ, პირიქით, შეიცავს იმ დანაშაულის ნიშნებს, რომელიც უხეშად აზიანებს საქართველოს ეროვნულ ინტერესებს, მის საერთაშორისო იმიჯს, რეპუტაციას და მიმართულია სახელმწიფო ინტერესების ხელყოფისაკენ. შესაბამისად, გამოძიება დავიწყეთ სისხლის სამართლის კოდექსის 333-ე მუხლით, რაც გულისხმობს სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებას და 319-ე მუხლით, რაც უცხოეთის ორგანიზაციისთვის მტრულ საქმიანობაში დახმარებას გულისხმობს. გამოძიება იმუშავებს ყველა მიმართულებით და შედეგების შესახებ საზოგადოებას პერიოდულად მივაწვდით დეტალურ, ამომწურავ ინფორმაციას“, – ნათქვამია სუს-ის განცხადებაში.