რუსი პოლიტოლოგები ამტკიცებენ, რომ დიქტატორ იოსებ სტალინის რეპრესიული პოლიტიკის კრიტიკა რუსეთში საშიში გახდა. კრემლს წარსულის „არასწორი ინტერპრეტირების“ და პუტინთან არასახარბიელო შედარებების ეშინია.
„მიუხედავად იმისა, რომ სტალინის ეპოქის რეპრესიებზე საუბართან დაკავშირებით ფორმალური აკრძალვები არ არსებობს, როგორც ექსპერტები აღნიშნავენ, ასეთი შეზღუდვები, ზოგადი პოლიტიკური სიტუაციის გამო, „ბუნებრივად“ წარმოიქმნება“, – ვკითხულობთ ერთ უმსხვილეს რუსულ „ტელეგრამ-არხზე“, რომელსაც 410 000 გამომწერი ჰყავს. ნებისმიერი, ვინც სტალინის სისხლიან „წმენდებზე“ საუბრობს, ახლა „გარკვეულ რისკზე“ მიდის: „მკაცრი ცენზურის პირობებში, სტალინის დიქტატურისა და მასთან დაკავშირებული რეპრესიების ნებისმიერი განხილვა დღევანდელ პოლიტიკასთან ძალიან სწრაფად ასოცირდება“.
ამიტომ, რუსეთის ხელისუფლება ცდილობს, ამ თემის მიმართ „ზედმეტი ანალოგიები და ყურადღება“ თავიდან აიცილოს: „დღეს სტალინისა და მისი რეპრესიების კრიტიკა აკრძალული არ არის, მაგრამ ვეღარ ვიტყვით, რომ ეს სრულად დაშვებულია.“ გუბერნატორები თავს იმით იმართლებენ, რომ სტალინი აღარ არის „აქტუალური“ საკითხი. თუმცა, ეს სიმართლეს არ შეესაბამება, რადგან სტალინის ახალი ბიუსტების აღმართვაზე სულ უფრო მეტ რუსულ ქალაქში მიმდინარეობს მსჯელობა. სულ ბოლოს, ასეთი შემთხვევა ეკატერინბურგში მოხდა.
„პუტინის კურსის შესაბამისად“
ეკატერინბურგში გამართული აქციის ერთ-ერთი ინიციატორი ნუკრი კავლევილი თავის პოზიციას შემდეგნაირად ხსნის: „დღეს, ისე როგორც არასდროს, გვჭირდება სტალინის მაგალითი, რომელიც შეუპოვარი ნებისყოფის მქონე კაცი, სამშობლოს სიყვარულით სავსე ადამიანი იყო. მისი ქანდაკება უნდა გვახსენებდეს, რამდენად მნიშვნელოვანია კორუფციასთან და იმ ჩინოვნიკებთან ბრძოლა, რომლებიც ხალხის ხარჯზე მდიდრდებიან. ჩვენ ომი უნდა გამოვუცხადოთ მათ, ვისაც რუსეთის დამარცხება სურს. შესაბამისად, ჩვენი ინიციატივა მთლიანად შეესაბამება ჩვენი პრეზიდენტის, ვლადიმერ პუტინის კურსს, სუვერენიტეტის გაძლიერებისა და შიდა საფრთხეებთან ბრძოლის კუთხით.“
„დუმილი ერთადერთი უსაფრთხო სტრატეგიაა“
პოლიტოლოგი ილია გრაშჩენკოვი ამტკიცებს, რომ რუსეთში მიმდინარეობს „სისტემური ცვლილება მეხსიერების პოლიტიკაში“, რის შედეგადაც სტალინის რეპრესიულ პოლიტიკაზე დებატები თითქმის ავტომატურად იზღუდება. ექსპერტმა ამას „დახვეწილი და განსაკუთრებით ეფექტური ცენზურის მექანიზმი“ უწოდა: „მიზანი შეცდომების თავიდან არიდებაა, რის გამოც დუმილი ხშირად საუკეთესო გამოსავალია. ზუსტად ეს არის პრევენციული თვითცენზურის არსი. რატომ უნდა გაწიო რისკი თემაზე, რომელიც აქტუალური არ არის? საუბარია რისკის მინიმიზაციაზე. რეპრესიების თემა და ზოგადად ისტორია დანაღმულ ველად იქცა“.
გრაშჩენკოვმა თანამემამულეები „არასასურველი ანალოგიების“ შესახებაც გააფრთხილა: „ისეთ ვითარებაში, როცა წარსული დიქტატურების ნებისმიერი დაგმობა, შესაძლოა, აღქმულ იქნას როგორც აწმყოს შეუფასებლობა ან, უფრო უარესიც, – წარსულის არასწორი ახსნა, რეგიონული მოხელისთვის (და საერთოდ, ნებისმიერსთვის) დუმილი ერთადერთი უსაფრთხო სტრატეგიაა“.
„წარმატებული პოლიტიკური ლიდერობის ჩარჩოებში არ ჯდება“
ამ თვალსაზრისით, კრემლისადმი კრიტიკულად განწყობილი ბლოგერი და ექს-პოლიტიკოსი, ევგენი ედუარდის ძე მიხაილოვი საკმაოდ თამამია, როდესაც სტალინს უწოდებს „აზიელს“, რომელმაც რუსები მუხლებზე დააჩოქა: „ოფიციალური განმარტებები ნეოსტალინიზაციის შესახებ, რომელიც ზემოდან არის წახალისებული, კრიტიკულ განხილვას ვერ უძლებს. ისინი ამტკიცებენ, რომ სტალინი ეფექტური მენეჯერი იყო, რაც უბრალოდ აბსურდია. 26 მილიონი ადამიანის დაკარგვა, მათ შორის 13-დან 19 მილიონამდე ჯარისკაცის, მაშინ როცა დასავლელმა მოკავშირეებმა ბევრად ნაკლები მსხვერპლი გაიღეს (აშშ-მა – 300,000 დაღუპული, დიდმა ბრიტანეთმა – 450,000) არც ეფექტურ დიპლომატიაზე და არც სამხედრო ხელოვნებაზე არ მეტყველებს. საბჭოთა მოქალაქეების მასობრივი გადასვლა მტრის მხარეს წარმატებული პოლიტიკური ლიდერობის ჩარჩოებში ასევე არ ჯდება“.
ამის საპირისპიროდ, რადიკალი მემარჯვენე კრემლის პროპაგანდისტი, ისტორიკოსი იგორ შიშკინი გამოდის გაფრთხილებით, რომ ნებისმიერი სახის „ანტისაბჭოთა რიტორიკა“ ახალგაზრდა რუსების პატრიოტიზმს ანადგურებს: „ჩავარდნილი ლიბერალური პროპაგანდისგან განსხვავებით, ამ მიდგომამ ნაციონალიზმის საფარქვეშ შესაძლოა ფართო გამოხმაურება ჰპოვოს“. მისივე თქმით, როგორც კი საბჭოთა ეპოქის და, შესაბამისად, სტალინის კრიტიკა მისაღები გახდება, შემდეგ სამიზნედ „დაწყევლილი“ რუსეთის ისტორია იქცევა.
ულტრაპატრიოტმა იური ბარანჩიკმა კი აღნიშნა, რომ ომის მეოთხე წელს რუსეთი დრონის კომპონენტების იმპორტს კვლავ ჩინეთიდან ახორციელებს: „არა მგონია, ვინმეს ეჭვი ეპარებოდეს, რომ ასეთი ამოცანა იოსებ სტალინის წინაშე 1943 წელს რომ დამდგარიყო, ის მაქსიმუმ ექვს თვეში გადაიჭრებოდა“.
ევროპის საზოგადოებრივი მაუწყებლების ახალი ამბები, ნათარგმნი ხელოვნური ინტელექსტის მიერ
კომენტარები