ასტეროიდის შეჯახების საფრთხე დედამიწის ნაცვლად მთვარეს ემუქრება
კოსმოსური ტელესკოპით „ჯეიმს ვები“ (James Webb Space Telescope) 2025 წლის 3 ივნისს მიღებულმა ახალმა მონაცემებმა უფრო ზუსტად განსაზღვრა ასტეროიდ 2024 YR4-ის ტრაექტორია. ამ მონაცემებზე დაყრდნობით მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ არსებობს 4.3%-იანი შანსი იმისა, რომ ეს ასტეროიდი მთვარეს დაეჯახოს 2032 წლის 22 დეკემბერს.
NASA საზოგადოებას ამშვიდებს და აცხადებს, რომ შეჯახების შემთხვევაშიც კი მთვარის ორბიტა არ შეიცვლება, თუმცა ასტრონომები აქტიურად აკვირდებიან მოვლენებს და აცხადებენ, რომ ეს უნიკალური შესაძლებლობაა კოსმოსური ობიექტების დინამიკის შესასწავლად.
ასტეროიდის ისტორია: როგორ შეიცვალა საფრთხის შეფასება
ასტეროიდი 2024 YR4 პირველად 2024 წლის ბოლოს აღმოაჩინეს და მალევე მიიჩნიეს პოტენციურად საშიშ ობიექტად დედამიწისთვის. 2025 წლის იანვარში მისი დედამიწასთან შეჯახების ალბათობამ ტურინის სკალაზე მესამე დონეს მიაღწია, რაც ნიშნავს, რომ ეს იყო მოვლენა, რომელიც ნამდვილად საჭიროებდა პროფესიულ დაკვირვებას.
თუმცა 2025 წლის თებერვალში NASA-სა და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების დამატებითი გამოთვლების შედეგად, დედამიწასთან შეჯახების ალბათობა თითქმის ნულამდე შემცირდა, რის შემდეგაც ასტეროიდს მიენიჭა სტატუსი „უმნიშვნელო საფრთხის შემცველი ობიექტი“ (ტურინის სკალით – 0).
მაგრამ ეს არ იყო ისტორიის დასასრული – 2025 წლის აპრილში მთვარესთან შეჯახების შანსი 3.8%-მდე გაიზარდა, ხოლო მაისში ამ მაჩვენებელმა 4.3%-ს მიაღწია. ეს იშვიათად მაღალი მაჩვენებელია ასტეროიდულ პროგნოზებში და დიდი ყურადღებას იპყრობს.
რა გვიჩვენა ახალმა დაკვირვებებმა
Gemini South-ის ობსერვატორიის მიერ 2025 წლის აპრილში ჩატარებულმა დაკვირვებებმა აჩვენა, რომ ასტეროიდს ჰოკეის შაიბის მსგავსი ფორმა აქვს, რის გამოც ის არასტაბილურად ბრუნავს. ასევე დადასტურდა, რომ ის წარმოიშვა ცენტრალური ასტეროიდული სარტყლიდან, რაც აგრეთვე მოულოდნელი აღმოჩენა იყო მეცნიერებისთვის.
NASA-ს ახალი შეფასებით, ასტეროიდის დიამეტრი 53-იდან 67 მეტრამდე მერყეობს, რაც 10-სართულიანი შენობის სიმაღლეს შეესაბამება. ამ მასის ობიექტი დედამიწასთან შეჯახების შემთხვევაში სერიოზულ ნგრევას გამოიწვევდა, თუმცა, საბედნიეროდ, ასეთი სცენარი უკვე გამორიცხულია.
რას ელიან ასტრონომები 2028 წელს?
ასტეროიდის შემდეგი დაახლოება დედამიწასთან 2028 წელსაა მოსალოდნელი, როდესაც NASA ახალი დაკვირვებების წარმოებას შეძლებს. მანამდე პროგნოზების სიზუსტე დამოკიდებული იქნება არსებული მონაცემების ანალიზსა და მოდელირებაზე.
NASA აცხადებს, რომ შეჯახების შემთხვევაში მოვლენა შესაძლოა დედამიწიდან შეუმჩნეველი დარჩეს, თუ ის მთვარის მეორე, დედამიწიდან უხილავ მხარეს განვითარდება, თუმცა ხილვად მხარეზე შეჯახება შთამბეჭდავი ასტრონომიული სანახაობა იქნება, რომლის დაფიქსირება ტელესკოპებით და, სავარაუდოდ, კამერებითაც იყოს შესაძლებელი.
ასტეროიდული საფრთხის შეფასების მნიშვნელობა
2025 წლის დასაწყისში საერთაშორისო ასტეროიდული საფრთხის შეფასების ქსელმა (IAWN), რომელსაც NASA უწევს კოორდინაციას, გაავრცელა შეტყობინება ასტეროიდის დედამიწასთან შეჯახების 1.3%-იანი ალბათობის შესახებ, თუმცა შემდგომმა დაკვირვებებმა ეს საშიშროება სრულად გამორიცხა.
ეს შემთხვევა კიდევ ერთხელ ცხადყოფს, რამდენად მნიშვნელოვანია ასტეროიდის ორბიტული პარამეტრების მუდმივი დაკვირვება და განახლება, რათა სწორად შეფასდეს პოტენციური საფრთხე.
ტექნოლოგიური მზადყოფნა – მისია DART
NASA-ს მიერ 2022 წელს განხორციელებულმა DART (The Double Asteroid Redirection Test) მისიამ, რომელმაც წარმატებით შეცვალა ერთ-ერთი ასტეროიდის ტრაექტორია, აჩვენა, რომ კაცობრიობა უკვე ფლობს იარაღს ასტეროიდული საფრთხის საწინააღმდეგოდ. ეს ტექნოლოგიური მიღწევა მომავალში შესაძლოა გადამწყვეტი აღმოჩნდეს ჩვენი პლანეტის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, ამიტომ მნიშვნელოვანია ასტეროიდის ტრაექტორიის პროგნოზი.
***
ასტეროიდი 2024 YR4 კვლავ რჩება დაკვირვების მთავარ ობიექტად. დედამიწისთვის დღეს საფრთხე არ არსებობს, თუმცა მთვარესთან შეჯახების 4.3%-იანი ალბათობა კვლავ ძალაშია 2032 წლის დეკემბრისთვის. მეცნიერები აგრძელებენ დაკვირვებებს და მომავალ წლებში შესაძლოა მნიშვნელოვნად შეიცვალოს ჩვენი წარმოდგენები კოსმოსურ რისკების შეფასებასა და მათი მართვის შესაძლებლობებზე.
ნინო ხოშტარია
მიმდინარე წლის თებერვალში მეცნიერები აცხადებდნენ, რომ დედამიწასთან 2032 წელს დიდი ასტეროიდის შეჯახების ალბათობა გაორმაგდა
კომენტარები