დეკემბერი 2025 – მაგნიტური შტორმების კალენდარი და სასარგებლო ინფორმაცია

გთავაზობთ დეკემბრის პროგნოზს კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტის მზის ასტრონომიის ლაბორატორიისგან: მაგნიტური აქტიურობა დღეების მიხედვით

თარიღი	მაგნიტოსფეროს მდგომარეობა
1-ელი დეკემბერი	მაგნიტოსფერო აღგზნებულია
2-4 დეკემბერი	მშვიდი დღეები
5-6 დეკემბერი	მაგნიტოსფერო აღგზნებულია
7-20 დეკემბერი	მშვიდი დღეები
21-22 დეკემბერი	მაგნიტოსფერო აღგზნებულია
23 დეკემბერი	სუსტი მაგნიტური შტორმი
24 დეკემბერი	მაგნიტოსფერო აღგზნებულია
25-26 დეკემბერი	მშვიდი დღეები
27 დეკემბერი	მაგნიტოსფერო აღგზნებულია
28 დეკემბერი	მშვიდი დღე
29 დეკემბერი	მაგნიტოსფერო აღგზნებულია
30 დეკემბერი	სუსტი მაგნიტური შტორმი
31 დეკემბერი	მაგნიტოსფერო აღგზნებულია

რა არის მაგნიტური შტორმი/ქარიშხალი

ტერმინი „მაგნიტური შტორმი“ პირველად გერმანელმა გეოგრაფმა ალექსანდერ ფონ ჰუმბოლდტმა შემოიღო XIX საუკუნის დასაწყისში. მან შენიშნა, რომ ჩრდილოეთის ციალის დროს კომპასის ისარი სწორი მიმართულებიდან იხრებოდა.

მეზღვაურებისთვის, რომლებიც ევროპიდან ჩრდილოეთ ამერიკისკენ მიცურავდნენ, ეს კრიტიკული იყო, რადგან კომპასი სწორ კურსს არ უჩვენებდა.

ჰუმბოლდტის ინიციატივით XIX საუკუნის 30-იან წლებში მაგნიტური ობსერვატორიების ქსელი შეიქმნა. დაკვირვებებმა აჩვენა, რომ მაგნიტური ქარიშხლების დროს მაგნიტური ველი საერთო კანონზომიერებებს ექვემდებარებოდა: ველის მკვეთრი შესუსტება გრძელდებოდა 10-20 საათის განმავლობაში, ხოლო აღდგენას 2-6 დღე სჭირდებოდა.

ეს დაკვირვებები აქტიურად გაგრძელდა 1859 წელს მომხდარი „კერინგტონის მოვლენის“ შემდეგ, როდესაც, როგორც ითვლება, დედამიწაზე ყველაზე მასშტაბური მაგნიტური ქარიშხალი წარმოიქმნა დაკვირვებების წარმოების ისტორიაში. მან სერიოზულად დააზიანა ტელეგრაფის სისტემები ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში, ხოლო ჩრდილოეთის ციალის (ავრორა) დანახვა მთელ დედამიწაზე შეიძლებოდა. ზოგიერთი ექსპერტის აზრით, ასეთი მაგნიტური ქარიშხალი ახლა რომ წარმოიქმნას, დიდი ხნით გამოიწვევს ელექტრობის გათიშვას.

მაგნიტური შტორმების წარმოშობა

• მთავარი მიზეზი არის მზის აფეთქებები, კორონალური მასის ამოფრქვევები და კორონალური ხვრელები.
• დედამიწის მყარი ბირთვი ქმნის მაგნიტურ ველს, რომელიც იცავს ჩვენს პლანეტას მზის გამოსხივებისგან.
• მზის ქარი (ionized particles) მუდმივად გრძელდება, მაგრამ მაგნიტური შტორმები ეპიზოდური მოვლენაა.

მზის ქარის (მზის კორონალური მასიდან გამოფრქვეული იონიზებული ნაწილაკების ნაკადი) აღმოჩენამ აჩვენა, რომ დედამიწა ამ ნაკადის ზემოქმედებას მუდმივად განიცდის, მაგნიტური ქარიშხლები კი ეპიზოდური მოვლენაა. ეს ნიშნავს, რომ მაგნიტური ქარიშხლების გამომწვევია, აგრეთვე, მზის მასის კორონალური გამოფრქვევები და კორონალური ხვრელები მზეზე.

დედამიწის გულში არის თხევადი მეტალის ბირთვი, რომელიც დედამიწის მაგნიტურ ველს წარმოქმნის და ამით ჩვენს პლანეტას მზის რადიაციისგან იცავს. როდესაც დედამიწის მაგნიტურ ველს მზის ქარი ეჯახება, ველი ირყევა (აღშფოთება/აღგზნება). სწორედ ამ მოვლენას ჰქვია მაგნიტური ქარიშხალი.

მაგნიტური შტორმების თანამედროვე კლასიფიკაცია

• 1999 წელს შეიქმნა თანამედროვე კლასიფიკაცია:
  • G1 – სუსტი
  • G2 – ზომიერი
  • G3 – ძლიერი
  • G4 – ძალიან ძლიერი
  • G5 – ექსტრემალურად ძლიერი
• ასევე არსებობს გეომაგნიტური აქტივობის ინდექსი (K):
  K1 – დარღვევა, ფაქტობრივად, არ არის
  K2 – მცირე დარღვევა
  K3 – სუსტი შტორმი
  K4 – საშუალო შტორმი
  K5 – ზომიერი შტორმი
  K6 – ძლიერი შტორმი
  K7 – ძალიან ძლიერი შტორმი
  K8 – ექსტრემალური შტორმი

როგორ მოქმედებს ადამიანზე

• ზუსტი გავლენა ჯერ ბოლომდე არ არის შესწავლილი, თუმცა ცნობილია, რომ მაღალმა გეომაგნიტურმა აქტივობამ შესაძლოა გავლენას მოახდინოს:
  • მელატონინის სეკრეციაზე,
  • კრიპტოქრომის აქტივობაზე,
  • ჯაღლუზისებრი ჯირკვლის (ეპიფიზი) ფუნქციაზე,
  • ცირკადულ რითმებზე,
  • კაპილარულ სისხლის მიმოქცევასა და სისხლის შედედებაზე.
• განსაკუთრებით მგრძნობიარენი არიან ადამიანები:
  • ქრონიკული დაავადებებით, მით უფრო, გულის-სისხლძარღვთა ან ნერვული სისტემის პრობლემებით,
  • შაქრიანი დიაბეტით,
  • ჭარბი წონით,
  • სუნთქვის პრობლემებით,
  • მწეველები,
  • ხანდაზმულები და ბავშვები.

ექიმების რჩევაა, გარდა დანიშნული რეგულარული მკურნალობისა, განსაკუთრებული სიფრთხილე გამოიჩინოთ მაღალი გეომაგნიტური აქტივობის დღეებში. დაბალანსებული კვება, სტრესის შემცირება, მავნე ჩვევებზე უარის თქმა ან მაქსიმალურად შეზღუდვა და ზომიერი ფიზიკური აქტიურობა, სუფთა ჰაერზე სეირნობა დაგეხმარებათ, უპრობლემოდ გადაიტანოთ დეკემბრის რთული დღეები.

ნუცა ყაველაშვილი

დაკავშირებულ თემაზე: ჯაღლუზისებრი ჯირკვალი – ადამიანის ყველაზე იდუმალი ორგანო და „მესამე თვალის“ საიდუმლო

ადამიანის ყველაზე იდუმალი ორგანო და „მესამე თვალის“ საიდუმლო